افسردگی پس از سقط جنین را جدی بگیریم
یکی از مشکلات رایج دوران بارداری در همه جای دنیا سقط جنین است. علت اصلی آن هم معمولا وجود اختلال های کروموزومی در جنین است که با ادامه حیات وی منافات دارد. در واقع، سقط یک مکانیسم دفاعی از سوی بدن است تا از تولد یک جنین معیوب و ناقص جلوگیری کند.
اما وقتی خانمی جوان دچار سقط می‌شود و اولین یا دومین بارداری‌اش به سقط می‌انجامد، چنان سلامت روانش به هم می‌ریزد که گاهی نیازمند مداخلات پزشکی می‌شود. با روان‌پزشک و پژوهشگر انستیتو روان‌پزشکی دانشگاه علوم پزشکی ایران، درباره همین موضوع گفت‌وگو کرده‌ایم.
آیا سقط جنین واقعا سلامت روان مادر را تحت تاثیر قرار می دهد؟
بله، وقتی خانمی سقط جنین می کند به دو دلیل مستعد افسردگی می شود؛ یکی تغییرات هورمونی که او را درگیر افسردگی و اضطراب بعد از زایمان می کند و دیگری از دست دادن جنینی که به او فکر می کرده، او را در خیالش می پرورانده و حتی ممکن است وسایلی را هم برای تولدش آماده کرده باشد. در این شرایط ممکن است حتی مادر به سوگ بنشیند. سوگ در اثر از دست دادن فرد عزیز یا شیء مورد علاقه ای به وجود می آید که می تواند حتی منجر به افسردگی های بسیار شدید شود.
چه افکاری بیشتر ذهن مادر را درگیر می‌کند؟
آنچه بیشتر فکر مادر را درگیر می‌کند، این است که چرا نتوانستم جنینم را حفظ کنم؟ آیا من با سایر خانم هایی که باردار می شوند و زایمان می کنند مشکل یا تفاوتی دارم؟ آیا تقصیر من بوده یا بیمار هستم؟ این مشکل زمانی بغرنج تر می شود که در آزمایشها و بررسی هایی که خانم انجام می دهد یک اختلال کوچک هم دیده شود. در این صورت علاوه بر افسردگی، اضطراب دیگری مبنی بر داشتن یک مشکل پزشکی نیز به مادر تحمیل می شود.
این فشارهای عصبی زمانی که سقط برای بار چندم تکرار می شود، بسیار زیاد خواهد شد و سلامت روانی خانم را به شدت تهدید خواهد کرد. به‌خصوص اگر از سوی خانواده فشاری هم به او تحمیل شود. همچنین انتقاد از این موضوع از سوی همسر یا خانواده او که می تواند مستقیم یا با طعنه و کنایه آمیز باشد، مثل گفتن این جمله‌ها که «تو بچه نگهدار نیستی، چرا فلان کار را کردی که بچه بیفتد» یا «حتما عیبی داری که نمی توانی بچه را نگه‌داری» و… می تواند عامل اضطراب آور دیگری برای خانم باشد.
اگر خانمی با وجود افسردگی باردار شود، دچار چه عواقبی خواهد شد؟
افسردگی باعث می شود روند زندگی و تفکر افراد نسبت به زندگی و سایرین تغییر کند. خانمی که با وجود ابتلا به افسردگی باردار می شود، قطعا افسردگی و اضطراب خود را به جنینش منتقل خواهد کرد و سلامت او را به خطر خواهد انداخت. تحقیقات نشان می دهد جنین چنین مادرانی با وزن کم متولد می شود. همچنین افسردگی و اضطراب مادر در دوران بارداری بر خلقیات و روحیات کودک پس از تولد نیز تاثیر می گذارد.
علاوه بر این، مادر مجددا مستعد افسردگی پس از زایمان و درگیر مشکلات پس از زایمان خواهد بود، با پذیرش فرزند و مراحل فرزندپروری مشکل پیدا خواهد کرد و حتی ممکن است روابط خانوادگی و زناشویی اش دچار مشکل شود. تصور کنید چنین کودکی چگونه و چطور تربیت خواهد شد. از این رو بهتر است متخصصان زنان و زایمان بیشتر با بیمارشان صحبت کنند، با او ارتباط برقرار کنند، مسائل روانی او را ارزیابی کنند و در صورت لزوم حتما وی را به روان‌پزشک ارجاع دهند.
سقط جنین و خانواده
خانواده باید دقیقا همان‌طور که از یک خانم تازه‌زایمان‌کرده با فرزندی سالم حمایت می‌کند، از یک خانم تازه‌سقط‌کرده هم حمایت کند. چه‌بسا خانمی که زایمان کرده و فرزند سالمی دارد به فرزندش دلخوش است و احساس آرامش خاطری از این جهت دارد که بعد از 9ماه سختی بالاخره فرزند سالمی به دنیا آورده و نسبت به آینده او دلخوش است. از این‌رو فردی که جنینش را از دست می دهد به حمایت روانی بیشتری از سوی خانواده نیاز دارد. پس سعی کنید بدون چون و چرا کردن موضوع، به او اطمینان خاطر بدهید که این اتفاقی است که برای بسیاری از خانم ها رخ می دهد. باید با این موضوع کنار آمد و برای بارداری بعدی آماده شد.